Первое воскресенье Адвента 2018 года – 2 декабря .
В этот день зажигают первую свечу в венке Адвента — свечу Пророчества.
Адвент — это период преддверия Рождества. Адвент (от лат. adventus — пришествие) — предрождественское время, к которому приурочены многочисленные обряды и обычаи. Адвент — время ожидания Рождества Христова. Продолжительность Адвента около четырех недель, что включает, как правило, 4 воскресенья, другими словами, 3 полные недели с добавлением от 1 до 6 дней в зависимости от того, на какой день недели приходится Рождество. Во время Адвента в храмах ранним утром служится Святая Месса в честь Пресвятой Девы Марии — «рората». Символом этой мессы является зажженная свеча, которая освещает путь идущих в церковь до восхода солнца. Чтобы свеча не погасла, ее помещают в специальный фонарик с прозрачными окошками. Адвент — время ожидания Рождества Христова .
Адвент делится на два календарных этапа: первый — с первого воскресенья до 16 декабря, — который посвящен размышлениям о грядущем
Втором пришествии Иисуса Христа; и второй — с 17 до 24 декабря (Новенна — девять дней предпразднования Рождества), — который является непосредственной подготовкой к празднованию Рождества Христова и посвящен воспоминанию Первого пришествия Иисуса Христа в мир — Боговоплощения.
Все воскресенья Адвента приравнены по своей значимости к великим праздникам, и если на воскресенье Адвента выпадает какой-либо иной праздник, он переносится на понедельник. Первое воскресенье Адвента считается началом нового литургического (церковного) года. Каждое воскресенье Адвента посвящается определенному воспоминанию, которому соответствуют евангельские чтения во время богослужения: первое воскресенье посвящено грядущему пришествию Иисуса Христа в конце времен, второе и третье — Иоанну Крестителю, предварившему общественное служение Христа, четвертое — событиям, непосредственно предшествовавшим рождению Сына Божия и особому месту Девы Марии в тайне Боговоплощения. Первое воскресенье Адвента В этот день зажигают первую свечу в венке Адвента — свечу Пророчества. Она символизирует ветхозаветные пророчества пришествия Спасителя. Мы празднуем исполнение этих пророчеств — пришествие Спасителя на землю Младенцем, Его пришествие в наши сердца через веру в Слово Божье, и Его последнее пришествие во славе, чтобы судить всех людей.
Известный детям календарь Адвента появился на свет совсем недавно, в конце прошлого века. Его придумала немка фрау Ланг для своего сына, чтобы сделать ожидание Рождества более «интересным». Наиболее привычной формой календаря Адвента является коробочка с открывающимися окошечками, по числу дней Адвента, содержащему сделанные из шоколада фигурки, которую теперь можно купить в каждом магазине под названием «новогодний набор». Хотя куда большую радость доставляют календари, сделанные своими руками, а шоколадки в окошках лучше заменить либо стихами из Священного Писания, либо картинками, либо списком добрых дел, которые стоило бы в этот день совершить. Так что привычная форма календаря совсем не является единственной.
Рождественская лестница. Есть и еще одна традиция, связанная с периодом Адвента, о которой хотелось бы рассказать — это лестница. Но необычная. Чаще всего ее устраивают в классах воскресных школ. В идеале — это несколько ступенек, соответствующих дням Адвента. У самой верхней ступеньки размещается Вифлеемская звезда, а у самой нижней — пустые ясли с сеном. А на ступеньках фигурка младенца Христа, которая день ото дня, по мере приближения Рождества, опускается на ступеньку ниже, чтобы 25 декабря оказаться в яслях. Подобно календарю Адвента эта своеобразная лестница помогает малышам наглядно ощутить приближение радостного праздника. Источник: http://www.calend.ru/holidays/0/0/1170/ © Calend.ru
Adwent jest jednocześnie końcem i początkiem roku kościelnego i obrzędowego. Jest zarazem ważnym okresem przełomowym. Adwentem w religii katolickiej nazywa się czterotygodniowy okres wyczekiwania na narodziny Jezusa oraz czas duchowych przygotowań do tego wielkiego święta. Pierwsze wzmianki o adwencie pojawiły się w ustawach soboru w Saragossie w 388 roku. W średniowieczu adwent zaczynał się 12 albo 14 listopada zaraz po dniu świętego Marcina. Adwent nazywano czterdziestnicą, ponieważ trwał dokładnie 40 dni. W Polsce adwent nosił nazwę przedgody, ponieważ poprzedzał Boże Narodzenie. Na Podlasiu początek adwentu ogłaszano dźwiękiem ligaw, czyli długich, drewnianych trąb. Granie to nazywało się otrąbianiem albo trąbieniem na adwent. Aby adwentowe granie było lepiej słyszane, trębacze ustawiali się obok studni, tak by echo potęgowało wygrywane sygnały. Był to jednocześnie znak, że od tej pory wszelkie instrumenty muzyczne powinny zamilknąć na cały okres adwentu, ponieważ w tym czasie nie powinny się odbywać jakiekolwiek zabawy i wesołe uroczystości.
Roraty adwentowe – zarys historyczny
Adwent miał być za to czasem zadumy, gorliwych praktyk religijnych, modlitw za dusze zmarłych. Jeszcze dzisiaj praktykuje się jeden z adwentowych obyczajów – udział w codziennej mszy świętej nazywanej jutrznią. Msza odbywała się każdego dnia przed nadejściem świtu i była poświęcona Najświętszej Marii Pannie. Jutrznia adwentowa to inaczej roraty, a nazwa tego nabożeństwa pochodzi od pierwszych słów pieśni błagalnej „Rorate coeli desuper”, czyli „spuście nam rosę niebiosa”. W Polsce roraty odprawia się od co najmniej XIII wieku. Pierwszym miastem, które wprowadziło ten obyczaj, był Poznań. Odprawianie roratów zainicjował książę Przemysław Pobożny, w jego ślady poszedł później król Bolesław Wstydliwy.
Podczas nabożeństwa wierni zapalali świece woskowe nazywane roratkami. Świece podczas roratów pali się również dzisiaj – na ołtarzu ustawia się wielką roratnicę, która symbolizuje Matkę Boską. W minionych wiekach zapalano także świece stojące na siedmioramiennym świeczniku, który symbolizował króla oraz sześć polskich stanów: biskupa, senat, ziemiaństwo, wojsko, mieszczaństwo i kmieciów. Świece zapalali kolejno przedstawiciele każdego z tych stanów, a podczas rozniecania ognia wypowiadało się uroczystą formułę i składało się na ołtarzu ofiarę pieniężną. Po zakończeniu nabożeństwa, gdy było jeszcze ciemno, wychodzące z kościoła panny zaczepiały mężczyzn i pytały ich o imiona – miało to wywróżyć imię przyszłego małżonka.
Adwent – zwyczaje ludowe
Adwent, przypadający na późną jesień, był porą spotkań wiejskich gospodyń, które wieczorami zbierały się u jednej z sąsiadek. W domu kobiety wspólnie wykonywały jakieś prace, najczęściej darcie pierza, przędzenie nici, przebieranie fasoli i grochu. Podczas swojej roboty kobiety opowiadały sobie różne historie, gawędy i plotki. Wieczorne opowieści najczęściej traktowały o czarownicach, czarach, ukrytych skarbach, topielcach, duchach i smokach. Nie mogło też podczas adwentu zabraknąć swatania młodych par, a na wschodzie Polski często na adwent mówiło się „swadziebny”. W chwili, gdy w izbie gromadziły się kobiety, pod oknami domów zbierali się młodzi chłopcy, którzy przebierali się za maszkary i straszyli znienacka siedzące przy robocie kobiety.
Najczęściej chłopcy zbierali się tam, gdzie siedziało wiele młodych dziewcząt. Nieco makabryczne żarty zwykle zaczynały się pod oknem, co potęgowało wrażenie grozy, ale nierzadko dowcipnisie wpadali zaraz potem z wielkim krzykiem do izby i płatali kolejne figle zebranym w domu dziewczętom. Po takim wstępie spotkanie przemieniało się w niezwykle wesołą zabawę, mimo że zawsze spotykało się to z potępieniem ze strony księży. Podczas takich nasiadówek często piło się rozgrzewający alkohol, głównie piwo. Po zakończeniu zabawy młodzi kawalerowie bardzo chętnie odprowadzali do domu kobiety, zwłaszcza te ładniejsze. Nietrudno było je do swojego towarzystwa namówić, bo wiele dziewcząt bało się chodzić samotnie po nocy kiedy wcześniej nasłuchało się strasznych opowieści o duchach i strzygach. Z czasem spotkania kobiet w trakcie adwentu stawały się coraz rzadsze i tylko w niektórych wioskach kultywowano dawne tradycje. Dzisiaj spotkania adwentowe organizowane są niezwykle rzadko, mało kto też pamięta o starych obyczajach związanych z tą porą roku. Wiele regionów Polski miało także swoje własne zwyczaje związane z adwentem. Na Pomorzu i Kaszubach adwent był porą, gdy zaczynało się już świętować Boże Narodzenie.
Po wioskach chodziło wielu przebierańców nazywanych Gwiozdkami, a na ich czele kroczył Gwiozda, ubrany w strój ze słomy. Towarzyszem Gwiozdy był Gwiżdż, który przez całą drogę głośno gwizdał strasząc tym wszystkie mniejsze dzieci. Grupę przebierańców tworzyli też Żandarm, który miał pilnować porządku, baba, dziad, kominiarz, Żyd, Cygan, diabeł, Śmierć oraz osoby poprzebierane za zwierzęta: niedźwiedzia, konika i bociana. Gwiozda niósł też przy sobie bat, upleciony specjalnie po to, by straszyć nim wszystkie niegrzeczne dzieci. W swoim ekwipunku Gwiozda miał także bębenek i piszczałkę, do tego nosił worek wypełniony suszonymi gruszkami, jabłkami, rzepą i cukierkami – te smakołyki wręczało się dzieciom w nagrodę za ich wzorowe zachowanie i dobrą znajomość pacierza. Pochody Gwiozdek w niektórych wioskach organizowano przez cały adwent. Tam, gdzie pochody odbywały się rzadziej, Gwiozdki zawsze przychodziły do domów w wieczór wigilijny.
Zwyczaje i tradycje adwentu
W kalendarzu tradycji polskich adwent jest okresem szczególnym i wyjątkowym. Decyduje o tym bogata symbolika wypełniająca ten czas. W miastach to głównie wieńce adwentowe wieszane w domach i świątyniach oraz czekoladowe kalendarze przeznaczone dla dzieci. O ile bogatsza w tradycje adwentowe jest polska wieś. To tam niegdyś trąbiono na adwent, spotykano się w domach na wspólnym darciu pierza, przędzeniu, haftowaniu lub szyciu. W nastrój tajemnicy wprowadzała „szara godzina” – opowieści pod ukryciem nocy o duchach, strzygach, topielcach, czarownicach, czarach, smokach i ukrytych w ziemi skarbach. Symbolem adwentu, który chyba najtrwalej wpisał się w kulturę polską, są roraty – uroczyste msze odprawiane o świcie ku czci Najświętszej Maryi Panny. Trudno wyobrazić sobie adwent bez widoku dzieci idących do kościoła i niosących zapalone
lampiony. W obecnych czasach dawne bogactwo zwyczajów adwentowych należy już do rzadkości i nieuchronnie odchodzi w przeszłość. Celem wystawy przygotowanej przez Muzeum Rzemiosła jest przybliżenie tradycji adwentowych – tak bliskich przecież naszym przodkom. W obrzędowości sakralnej adwent jest czasem przełomu, gdyż zamykał, ale jednocześnie otwierał rok liturgiczny w Kościele. Ponadto jest czasem przygotowania do obchodów jednego z najważniejszych świąt kościelnych – Bożego Narodzenia. Stąd dawniej powiadano: „Narodzenie – adwent czyni”. W obyczajowości ludowej adwent jako czas przełomu jesieni i zimy, był głównie okresem odpoczynku i wyciszenia. Dla rolników był to okres wytchnienia po ukończonych ciężkich pracach polowych. Ale z drugiej strony stawał się okresem wzmożonego życia towarzyskiego, zwłaszcza na wsi. Sprzyjały temu spotkania przy darciu pierza i całonocne gawędy o niesamowitych historiach. Adwent to czas, w którym w sposób szczególny dochodzi do krzyżowania się sacrum i profanum. Czas zadumy i postu oraz uroczystości popularnych świętych kościoła chrześcijańskiego był jednocześnie czasem intensywnych zabiegów ludowych o pogańskim charakterze. Z obchodami św. Katarzyny i św. Andrzeja wiązały się tradycje wróżb “matrymonialnych” dla panien i kawalerów. W dniu św. Łucji broniono się przed najazdem czarownic i jednocześnie wróżono pomyślność plonów na przyszły rok. Pośród czterech tygodni pełnych powagi odnaleźć można również chwile radości, gdy św. Mikołaj przynosi dzieciom prezenty i gdy górnicy dostają specjalną dyspensę na wielką imprezę barbórkową.
Łukasz Stachurski (MRzK)